16 lipca 1940 roku, a więc dokładnie 81 lat temu, w Olkuszu miało miejsce tragiczne wydarzenie, które poprzedziło „Krwawą środę„, czyli rozstrzelanie 20 Polaków.
Była to pierwsza masowa egzekucja, do jakiej doszło w Olkuszu podczas okupacji. Ofiary tej zbrodni nie mają swoich grobów, przez co nie wiemy, gdzie zostali pochowani. Dlatego to właśnie obeliski upamiętniające ich śmierć są ich symbolicznymi grobami. Pamiętamy o ofiarach i oddajemy im hołd – komentuje Burmistrz Miasta i Gminy Olkusz Roman Piaśnik.
W nocy z 15 na 16 lipca 1940 roku w willi doktora Juliana Łapińskiego na olkuskim osiedlu Parcze nieznany sprawca zastrzelił niemieckiego żandarma Ernesta Kaddatza. Policjant, który był zakwaterowany w willi wraz z żoną, zginął prawdopodobnie z rąk włamywacza. Choć prowadzone przez Niemców dochodzenie wykluczyło motywy polityczne, co potwierdził nawet olkuski landrat Heinrich Groll, śmierć żandarma wykorzystano jako pretekst do przeprowadzenia szeroko zakrojonej akcji odwetowej i sterroryzowania mieszkańców miasta.
Dzień później Niemcy dokonali bowiem na Parczach odwetowej egzekucji, w czasie której rozstrzelano 20 Polaków. Piętnastu z nich przywieziono z więzienia w Mysłowicach: byli to w większości mieszkańcy beskidzkich wsi. Kolejnych pięć ofiar pochodziło natomiast Olkusza. Następnego dnia spalono ponadto willę doktora Łapińskiego. W styczniu 1945 roku, kilka dni po ucieczce Niemców z Olkusza, w miejscach egzakucji stanęły drewniane krzyże z koroną z drutu kolczastego i metalowymi tablicami z wypisanymi ręcznie nazwiskami pomordowanych. Nazwę ulicy Ogrodzienieckiej zmieniono wówczas także na 20 Straconych.
1 września 1961 roku w dwóch miejscach straceń zostały z kolei odsłonięte tablice z napisem „To miejsce zostało zroszone serdeczną krwią 10-ciu Polaków, patriotów rozstrzelanych w dniu 16.VII.1940 roku przez hitlerowskich siepaczy. Cześć Ich Pamięci”. W 2017 roku, na prośbę potomków ofiar, staraniem olkuskiego magistratu, na obeliskach zostały na dodatek umieszczone pamiątkowe tablice z imiennymi listami ofiar.
źródło: Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu
